Ürün ve Hizmet Tercihinde Anlam Fayda Oranı

Ayfer Yoran  

Ürününüzü kullananlar, hizmetlerinizi alanlar, sosyal çevrenizdeki gelişmeler… Neden ürün kullanılır, hizmet alınır ya da ilişki kurmak, iletişim halinde olmak istenir? Çünkü bir fayda edinimi söz konusu… Bu yalnız ve yalnızca bir takım maddi tatminlere yönelik fayda edinimi olarak kesinlikle algılanmamalı. Esasen, odak noktasını hislerin tatmini oluşturmaktadır.

 İster ürün ve hizmete yönelik olsun ister ilişkisel bazda olsun edinimlerde bir “anlam yüklemesi” söz konusudur. Eğer erişilen meta onu sahiplenen kişinin, sahip olmaya yönlendiren hislerine yeterli ölçüde cevap verebiliyorsa bir anlam kazanır. Çünkü kişi, ona bir anlam yüklemesini daha sahip olmadan önce yapmıştır bile.

Anlamlı olmak, bir boşluğun doldurulması demektir. Boşluk ise, insan hayatının en basit yaşamsal gereklerinden heyecanlarına kadar geniş bir yelpazeye yayılabilir. Hepsinin temelinde o boşluğu doldurma hissi yatar. Bu, ihtiyaçtan kaynaklanacağı gibi duyguların tatminine yönelik de olabilir. Söz konusu edinim sağlandığında, aslında bir kısım hislerin yaşanması ortamı hazırlanmış olmaktadır.

Bu noktadan bakıldığında “Anlam-Fayda Sarmalı” diye tarif edebileceğimiz sosyal ve ekonomik içerikli bir sarmal yapı karşımıza çıkmaktadır. Tüm sarmal yapıların temel özelliklerini dinamiklik, etkileşim, bütünsellik, kendine özgülük ve amaç olarak burada da bulmak mümkündür.

Kurumsal pencereden bakıldığında, ürün ve hizmet kullanıcılarının hislerine hitap edecek biçimde bunlar sunulduğu ölçüde, sadık müşteri kitlesine erişmek ve dolayısıyla marka niteliklerine sahip olmak yönünde önemli bir adım atılmış olunacaktır.

Tasarlama aşamasında yenilikçilik anlayışının, kullanıcıya sağlayacağı fonksiyonel faydaların yanı sıra üzerlerinde yaratacağı hislere göre uygulanması ileriki süreçlerin de belirleyicisidir. Ürün ve hizmetin tedarikinden pazarlamasına ve sahadaki sunumuna kadar tüm organizasyonel ve operasyonel faaliyetlerin aynı bakış açısıyla yerine getirilmesi bütünselliğin tamamlayıcısıdır.

Kullanıcıların, ürün ve hizmete sahip olmakla kazandıkları fonksiyonel özelliklerle birlikte hissettikleri tatmin duyguları memnun ve sadık müşteri grubu sağladığı gibi, ürün ve marka konumlandırmasında da değer yükselten hamlelere yol gösterecektir.

“Anlam-Fayda Sarmalı” kullanıcının kendisi tarafından ürün ve hizmete yüklenen anlamın tatmin edilmesi ölçüsünde fayda sağlayacağını ifade etmekle yetinmeyip, kurumların bunu yerine getirmek üzere kullanıcıyı daha iyi tanımayı ve anlamayı gerektiren disiplinlere yönlendirir.

Sosyoloji ve sosyal-psikoloji alanlarında bu yönde faydalanmak giderek çok daha önem kazanmaktadır. Kurumsal projelerde uygulamalı bilimlerin yanı sıra kuramsal bilimlerin de proje araçları olarak artık daha sık kullanılması gerekmektedir.

Sarmalın bireysel tarafında ise, sosyal ve kişisel ilişkiler için benzer yaklaşım söz konusudur. Herkes bir takım faydalar için yeni ilişkiler kurmakta ya da bitirmekte. İlişkilere yüklenen anlam ve edinilen fayda bunu belirlemektedir. O sebeple, bizim için önemli olan, değer verilen kişiler aynı zamanda birçok duyguyu yaşamamıza imkan sunan kişilerdir. Onlar vasıtasıyla bulunduğumuz ortamlar, içerisinde yer aldığımız olaylar, gerçekleştirdiğimiz faaliyetler bize bunu yaşatır. Bu sevgili olsun, çalışılan kişiler olsun, arkadaşlar olsun her cephede temel olarak aynıdır. Çünkü, bunlar kendi anlamlı seçimlerimiz olmak durumundadır.

Anlam dolu günlere,